De afgelopen jaren is er veel veranderd in de huisvesting van verstandelijk gehandicapten en het denken hierover.        De woonvormen worden zelfstandiger, en steeds vaker bevinden deze zich midden in woonwijken.                                                        Een ontwikkeling die niet door iedereen wordt toegejuicht, veelal omdat mensen er angstig voor zijn. Omdat er veel onwetendheid is. Omdat het niet allemaal zomaar vanzelf goed gaat. Dus ook een omgekeerde tendens is zichtbaar. Verstandelijk gehandicapten die in grote aantallen bij elkaar wonen in een bos, op een terrein waar ze wonen in groepen en werken in gecreëerde banen, allemaal op één terrein. Wonen en werken in een soort minimaatschappij met medeverstandelijk gehandicapten; de maatschappij dus het bos in.
Stel je voor: je hebt een afwijking. Je bent verstandelijk gehandicapt en dus beperkt in je mogelijkheden. Je hebt begeleiding nodig bij je dagelijkse bezigheden, zoals bij het wonen en werken. En dan word je geplaatst bij mensen die eenzelfde soort beperking hebben, ongeacht of je ze aardig vindt of niet. Je gaat met hen koken, eten, het huishouden doen en werken. Want dat is hoe het nou eenmaal gaat. Stel je voor: je hebt een afwijking. Je hebt last van een hoge bloeddruk. Je buurman heeft dezelfde afwijking. En dan worden jullie bij elkaar geplaatst, ongeacht of je je buurman aardig vindt of niet. Jullie gaan samen koken, eten, het huishouden doen en werken.

 Maar godzijdank, zo gaat het dus niet.
Natuurlijk zie ik zelf ook wel dat deze vergelijking scheef gaat. Want ik kan zelfstandig wonen en mijn buurman ook.  Mijn punt is dat de overeenkomst die ik met mijn buurman zou hebben, een beperking, geen uitgangspunt is bij het bepalen van de manier waarop ik leef en werk. En dat is bij verstandelijk gehandicapten wel het geval.                            Terwijl we ook daar te maken hebben met totaal verschillende individuen, met verschillende mogelijkheden en behoeftes. De mate waarin verstandelijk gehandicapten in staat zijn om zelfstandig te wonen is en blijft voorlopig een discutabel punt. Met name voor de ouders, die het beste voor hun kind willen en ze het liefst overal tegen willen beschermen. Dit resulteert nogal eens in de opvatting dat er zoveel mogelijk begeleiding moet zijn, zodat alles te allen tijde op rolletjes loopt. Te veel vrijheid zou niet goed zijn, en met de volgende argumenten zou dit bevestigd worden:
• “ze” hangen maar voor de televisie (net als ik na een dag werken en niemand die er iets van zegt..)
• “ze” lopen doelloos door de stad (net als ik op een vrije dag, altijd wat te zien en/of te beleven en niemand die er iets      van  denkt)
• “ze” kunnen geen maat houden met drinken (net als ik wel eens op een feestje en niemand die zich er druk om maakt…) – etc.
Wat ik hiermee wil zeggen is dat we de verstandelijk gehandicapten schaamteloos normen opleggen, die we onszelf niet opleggen. Als ik een dag de afwas niet doe, denkt iedereen oh ze zal het wel druk hebben. Als mijn broer een dag de afwas niet doet dan wordt dit direct aangetekend en moet er wellicht een aanpassing in het zorgplan gemaakt worden. Terwijl we allebei gewoon niet dol zijn op afwassen, zo simpel is het. Om dergelijk gedrag van zijn kant dan maar te nemen als norm voor het al dan niet slagen van een zelfstandig wonen project, is mijns inziens volstrekt onzinnig. Zowel mijn broer als ik zijn af en toe gewoon aards lui, het zij zo! En misschien moet mijn broer wat directer gewezen worden op zijn verantwoordelijkheden dan ik, maar daar heeft hij nou precies begeleiding voor.
Behalve het zelfstandigheidsniveau, staat ook het integreren in de maatschappij ter discussie. Ik snap het beginsel van deze discussie al niet omdat je volgens mij automatisch al deel uitmaakt van de maatschappij op het moment dat je geboren wordt. Waarom moeten er banen voor verstandelijk gehandicapten gecreëerd worden in een maatschappij die schreeuwt om ongeschoolde arbeiders? En natuurlijk kan een verstandelijk gehandicapte niet zomaar in iedere functie geplaatst worden, maar dat kun je mij ook niet. Mijn zus is universitair docent, dat doe ik haar niet na. Net zo min als zij in mijn baan als verkoopmanager goed zal functioneren. Daar liggen haar talenten weer niet… Een passende baan zoeken voor een verstandelijk gehandicapte vraagt uiteraard om goede begeleiding en een goede individuele benadering. Maar dat is in mijn geval niet anders geweest. In mijn opleiding tot verkoopmanager ben ik uitstekend individueel begeleid, gericht op mijn leerpunten en behoeftes. 

Wat is hier het verschil???
Laten we het omkeren en uitgaan van het individu. Van mogelijkheden in plaats van beperkingen. Laten we in ieder geval ophouden met te praten over ‘ze’. ‘Ze’ hebben namelijk maar één overeenkomst en duizenden verschillen. Omdat ‘ze’ verschillende mensen zijn, met verschillende wensen, talenten en karakters. En misschien moeten ‘we’ maar eens goed nadenken over onze mate van tolerantie voor mensen die afwijken van onze zelfopgelegde norm en proberen in te zien dat ieder mens recht heeft op een zo zelfstandig mogelijk bestaan, om over privacy nog maar te zwijgen. Zodat uiteindelijk iedereen, al dan niet met hulp en/of begeleiding, kan leven zoals hij of zij wil, binnen dezelfde normen als jij en ik.
Mijn buurman is een erg onaangenaam persoon, en als ik mocht kiezen dan zou ik hem ver in een bos plaatsen zodat ik geen last van hem had. Zijn opvattingen over wat aanvaardbaar is als goede buur en wat niet zijn volstrekt anders dan de mijne. Geef mij dan maar een sociaal iemand als buurman met dezelfde normen en waarden als ik heb, iemand als mijn broer… kunnen we gezellig samen koffie drinken om daarna samen de afwas te laten staan.
Amsterdam, 30 augustus 2003